Πως διαχειρίζομαι ένα “δύσκολο” σκύλο;

Τα λάθος μηνύματα δημιουργούν λάθος εντυπώσεις

Πολλοί ιδιοκτήτες πιστεύουν πως ο σκύλος τους εμφανίζει επιθετικές συμπεριφορές επειδή είναι δυναμικός, πεισματάρης και δύσκολος χαρακτήρας. Συνήθως, όταν αντιμετωπίζουμε τέτοιες συμπεριφορές έχουμε να κάνουμε με ένα σκύλο που δεν έχει μάθει σωστά τα όρια και τους κανόνες μέσα στο πλαίσιο στο οποίο ζει. Ουσιαστικά ένας σκύλος χωρίς όρια και κανόνες μπορεί να εμφανίσει έντονες συμπεριφορές που θα προβληματίζουν σε μεγάλο βαθμό τους κηδεμόνες του. Αν αυτός ο σκύλος λοιπόν τυγχάνει να ανήκει και στην κατηγορία των δυναμικών φυλών, τότε τα πράγματα μπορούν να γίνουν ακόμα πιο δύσκολα!

Η φύση του σκύλου και η προσπάθειά του για επικοινωνία

Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που μπορεί να κάνει ένας ιδιοκτήτης είναι να παρερμηνεύσει ή να μην αντιληφθεί σημάδια ή προειδοποιήσεις που φαίνονται στη συμπεριφορά του σκύλου του. Ο σκύλος, όπως και όλα τα υπόλοιπα ζώα, συνεχώς προσπαθεί να καλυτερεύσει τις συνθήκες διαβίωσής του και αυτή η προσπάθεια είναι άμεσα συνδεμένη με τη θέση του μέσα σε μια ομάδα, καθώς και με τα προνόμια που έχει αλλά και με τον τρόπο που τα έχει κερδίσει. 

Κάθε σκύλος έχει ανάγκη να βρει ένα άτομο ή μια ομάδα στη ζωή του για να τον καθοδηγεί. Αν όμως αυτός που βρίσκεται στη θέση λήψης αποφάσεων και καθοδήγησης του σκύλου διακατέχεται από έντονο στρες, κάτι το οποίο οι περισσότεροι σκύλοι αντιλαμβάνονται και δεν μπορούν να το αντέξουν, υπάρχει η πιθανότητα ο σκύλος να εκδηλώσει μια εκρηκτική συμπεριφορά, με σκοπό να νιώσει ασφάλεια ο ίδιος, και κάποιες φορές και ο ιδιοκτήτης του. Επιπλέον το στρες αναπτύσσεται σε ένα σκύλο όταν ειδικά ζει στην κοινωνία των ανθρώπων και δεν γνωρίζει τους κανόνες που πρέπει να ακολουθήσει μέσα σε αυτή. Το ρόλο του καθοδηγητή λοιπόν θα πρέπει να τον έχει ένας άνθρωπος που θα μπορεί με σιγουριά και σταθερότητα να οδηγήσει το σκύλο του σε οποιαδήποτε συνθήκη, μαθαίνοντας του κανόνες που θα πρέπει να ακολουθεί. 

Αν στην ομάδα δεν είναι ξεκάθαρο το ποιος παίρνει τις αποφάσεις, τότε ο σκύλος θα προσπαθήσει να αναλάβει τον ηγετικό ρόλο από ανάγκη για σιγουριά. Τα προνόμια θα πρέπει να κατακτηθούν από το σκύλο μας μέσα από τη διαδικασία της εκπαίδευσής του σε συνάρτηση με τη σταθερά καλή συμπεριφορά του, ούτως ώστε να αντιληφθεί πως δεν του χαρίζονται, και πως για οτιδήποτε θέλει, θα πρέπει να προσπαθεί και να συνεργάζεται με τον αρχηγό – καθοδηγητή του. 

Διαβάστε ακόμη στο Blog μας, το σχετικό άρθρο: Η σημαντικότητα του ελεγχόμενου περιορισμού στη ζωή ενός σκύλου και η χρήση του crate

Τι πρέπει να κάνω για να καταφέρω να γίνω ο υπεύθυνος αρχηγός που έχει ανάγκη ο σκύλος μου;

Ένας κηδεμόνας πρέπει να διδαχθεί πώς λειτουργεί το μυαλό ενός σκύλου, έτσι ώστε να μπορέσει να υιοθετήσει συμπεριφορές που θα είναι ξεκάθαρες και βοηθητικές προς το σκύλο και κατ’ επέκταση να μπορεί να είναι σε θέση να εμπνέει σιγουριά και ασφάλεια στο σκύλο του. Οι κανόνες που θα βάλουμε στη συμβίωση με το σκύλο μας θα πρέπει να υπάρχουν σταθερά στη ζωή του. Ο ιδιοκτήτης πρέπει να μάθει να εφαρμόζει στο 100% αυτούς τους κανόνες ακόμη και όταν δεν έχει όρεξη, είναι κουρασμένος ή βρίσκει χαριτωμένη μια αντίδραση του σκύλου του την οποία του έχει απαγορεύσει στο παρελθόν.

Όταν ο σκύλος καταλάβει πως κάθε φορά που εκτελεί μία μη αποδεκτή συμπεριφορά υπάρχει ο έλεγχος από τον κηδεμόνα του αλλά και κάθε φορά που εκτελεί σωστές συμπεριφορές, υπάρχει αποδοχή, τότε είναι λιγότερο πιθανό να εκδηλώνει μια προβληματική συμπεριφορά. Άρα λοιπόν γίνεται κατανοητό ότι μόλις φτάσουμε στο επίπεδο που ο σκύλος αποδεχθεί να ζει μέσα στο πλαίσιο των κανονισμών που έχουμε θέσει με σταθερότητα, θα είναι εύκολο τόσο για εμάς όσο και για εκείνον να ζούμε αρμονικά. 

Ο σκύλος μου είναι υπάκουος και ξέρει τα «βασικά»

Πολλοί ιδιοκτήτες πιστεύουν πως αν ο σκύλος τους εκτελεί ασκήσεις όπως το “έλα, κάτσε, ξάπλωσε” κλπ, τότε είναι υπάκουος και ισορροπημένος, πράγμα το οποίο δεν ισχύει σε αρκετές περιπτώσεις. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα στη σύγχρονη εκπαίδευση, που φυσικά έχει αφήσει και το περιθώριο σε επαγγελματίες να παραπλανούν ιδιοκτήτες προσφέροντας υπηρεσίες εκπαίδευσης που είναι κάτω του μετρίου. Επιπλέον ένα κομμάτι των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης έχει δημιουργήσει μια στρεβλή εικόνα, βομβαρδίζοντας το κοινό με αναληθείς πληροφορίες σχετικά με τη φύση και τις ανάγκες που έχει ο σκύλος. Αυτό γίνεται πολύ απλά γιατί το “προϊόν” σκύλος  αποτελεί τεράστιο εμπορικό κομμάτι. Έτσι, είναι εύκολο κάποιος να βρεθεί προ εκπλήξεως μη αποδεκτών συμπεριφορών του σκύλου του, ακολουθώντας πληροφορίες που έχει συλλέξει από την τηλεόραση, το ίντερνετ κλπ. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και όταν ο κηδεμόνας δέχεται κατευθύνσεις από ανεπαρκείς επαγγελματίες. 

Αυτό που είναι αρκετές φορές δύσκολο να αντιληφθούμε είναι το πως η εκπαίδευση ενός σκύλου βασίζεται στις ανάγκες του και στον όσο πιο βαθύ και σωστό κώδικα επικοινωνίας μπορούμε να εγκαταστήσουμε. Σε καμία περίπτωση η εκπαίδευση δεν βασίζεται στις «παράλογες» απαιτήσεις μας και στο τι θα θέλαμε εμείς να κάνει ένας σκύλος. 

Πίσω από την εντολή «κάτσε» υπάρχει ένα ολόκληρο πλαίσιο επικοινωνίας και σύνδεσης με το ζώο μας, το «κάτσε» είναι απλά το αποτέλεσμα αυτής της επικοινωνίας. Αν ο σκύλος σου λοιπόν κάθεται για να πάρει αυτό που έχεις στο χέρι σου, δεν είναι απαραίτητο πως είναι εκπαιδευμένος ισορροπημένος και ευτυχισμένος. 

Ποια είναι τα σημάδια που θα πρέπει να παρατηρήσω και να καταλάβω πως κάτι πάει λάθος;

Όπως κάθε άνθρωπος έτσι και κάθε σκύλος είναι μοναδικός και κατά συνέπεια διαφορετικός. Αυτό σημαίνει πως κάθε ομάδα ανθρώπου – σκύλου που θα δημιουργηθεί θα είναι διαφορετική και μοναδική. Αυτός είναι και ο λόγος που ο εκπαιδευτής μας θα πρέπει να έχει εμπειρία και γνώσεις. Οι κανονισμοί και τα όρια, οι ελευθερίες και τα προνόμια θα πρέπει να καθορίζονται σύμφωνα με τις ανάγκες και το χαρακτήρα του σκύλου, αλλά και την εμπειρία του ιδιοκτήτη. Αυτό που φαινομενικά μπορεί να αντιλαμβάνεται κάποιος ως καλή και σταθερή συμπεριφορά από το σκύλο του, μπορεί να αποβεί καταστροφική και επικίνδυνη σε ένα μη ασφαλή και γνώριμο πλαίσιο για το σκύλο. 

Υπάρχουν όμως και κάποια γενικά σημάδια τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν προβληματικές συμπεριφορές και τα οποία θα πρέπει ο ιδιοκτήτης να μην αφήσει να περάσουν απαρατήρητα. Ειδικότερα:

•     αν ο σκύλος μας τροποποιεί τις αποφάσεις μας με πολλή μεγάλη ευκολία, είτε γιατί μας τρομάζει είτε γιατί δεν μπορούμε να του χαλάσουμε χατίρι
•     αν ο σκύλος μας σε δύσκολες γι’ αυτόν καταστάσεις παίρνει την κατάσταση στα χέρια του αγνοώντας τις οδηγίες μας
•     αν ο σκύλος μας νομίζει πως όλος ο κόσμος περιστρέφεται γύρω από αυτόν και πως όλοι είναι υποχρεωμένοι να ασχολούνται μαζί του όποτε αυτός το θέλει
•     αν ο σκύλος μας δεν σέβεται το “όχι” και πεισμώνει μέχρι να κερδίσει αυτό που θέλει…

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις λοιπόν, κατά πάσα πιθανότητα, έχουμε χάσει τη θέση του αρχηγού – καθοδηγητή και ο “δύσκολος” σκύλος μας έχει πάρει αυτό το ρόλο. 

Ποια είναι τα σημάδια που παρεξηγούνται πιο συχνά ως αθώα ενώ δεν είναι;

Όπως και στην προηγούμενη παράγραφο έτσι και εδώ, είναι σημαντικό να επισημάνουμε πως μια συμπεριφορά δεν είναι από μόνη της επικίνδυνη και πρέπει να εξετάσουμε και όλους τους υπόλοιπους παράγοντες και μεταβλητές του πλαισίου. Για παράδειγμα το γρύλισμα κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, τις περισσότερες φορές, δηλώνει μια εξωτερίκευση του ενθουσιασμού του σκύλου μας. Το γρύλισμα όμως την ώρα που πλησιάζουμε το πιάτο του φαγητού του δεν μπορεί να δηλώνει ενθουσιασμό! 

Θα πρέπει να έχουμε πάντοτε στο μυαλό μας πως είναι άκρως σημαντικό να μπορούμε να χειριστούμε το σκύλο μας σε οποιαδήποτε κατάσταση και αν βρίσκεται. Αν δεν μπορούμε εμείς τότε μάλλον δεν θα μπορέσει κανείς άλλος να το κάνει για εμάς. Οπότε, το πρώτο σημάδι, στο οποίο δε δίνεται βάση πιο συχνά, είναι όταν ένας ιδιοκτήτης δε μπορεί να θέσει υπό έλεγχο το σκύλο του και δικαιολογεί αυτήν την εικόνα ψάχνοντας ελαφρυντικά. Ένα ακόμη σημάδι που συχνά παρεξηγείται με αυτό τον τρόπο είναι όταν ο σκύλος μας αρνείται να ακολουθήσει κάποιες φυσιολογικές καθημερινές οδηγίες. Συνήθως, αυτή η εικόνα συνοδεύεται με τις εξής φράσεις: “δεν ξέρω τι έπαθε”, “πρώτη φορά κάνει κάτι τέτοιο”, “είναι κουρασμένος ή πολύ χαρούμενος” κ.α. Αυτό μπορεί να σημαίνει δυο πράγματα, είτε ότι ο σκύλος μας δεν ξέρει τι του ζητάμε είτε ότι δεν είναι πρόθυμος να το κάνει. 

Ποια είναι τα σημάδια που ενώ είναι αθώα συνήθως παρεξηγούνται ως επικίνδυνα; 

Σε αυτήν την κατηγορία έχουμε όλες αυτές τις συμπεριφορές που βασίζονται σε γενετικές προδιαθέσεις του σκύλου μας που δυστυχώς κάποιοι ιδιοκτήτες αγνοούν. Όπως έχουμε πει πολλές φορές η επιλογή σκύλου θα πρέπει να βασίζεται στις ανάγκες που μπορούμε να εξυπηρετήσουμε λαμβάνοντας υπόψη τα πραγματικά χαρακτηριστικά του σκύλου και όχι αυτά που θα θέλαμε να έχει ή νομίζουμε ότι μπορούμε να διαμορφώσουμε. Οι έντονες συμπεριφορικές προδιαθέσεις που κρίνονται ακόμη και από επαγγελματίες ως προβληματικές, τις περισσότερες φορές βασίζονται στα γενετικά χαρακτηριστικά του σκύλου που επιλέξαμε και αν τις καταπιέσουμε “για να μη χάσουμε τον έλεγχο” μάλλον ήδη τον έχουμε χάσει, καθώς ο σκύλος μας εφόσον καταπιέζεται, δεν θα μας εμπιστεύεται και θα απομακρυνθεί σιγά σιγά από εμάς. Σταδιακά με αυτήν την προσέγγιση θα αποξενωθούμε και θα του δώσουμε τον τίτλο του “δύσκολου σκύλου”.

Σε πρακτικό επίπεδο, πώς θα καταφέρω να καθοδηγήσω το σκύλο μου για να μη χρειαστεί να λειτουργεί αυτόνομα;

Αν καταφέρουμε να ελέγξουμε τις τάσεις του σκύλου μας και να τις κατευθύνουμε σωστά θα έχουμε λύσει το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος. Αν ο σκύλος μας όμως μεγαλώνει έχοντας ανεξέλεγκτες ελευθερίες που δεν τις έχει κερδίσει μέσα από την εμπιστοσύνη μας, τότε θα διαμορφωθεί και θα εδραιωθεί μια κατάσταση που δεν θα μπορούμε να τη διαχειριστούμε. 

Η δομή της καθημερινότητας του σκύλου μας θα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του με τέτοιο τρόπο που δεν θα προσπαθεί να βρει μόνος του λύσεις στα “προβλήματά” του:

1. Το φαγητό

Θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο στο σκύλο μας πως τρώει με ένα συγκεκριμένο τρόπο και συγκεκριμένες ώρες. Η πιο σωστή διαδικασία εκμάθησης φαγητού είναι το να ταΐζουμε το σκύλο μας από το χέρι μας ή στο μπολ του, κάνοντας εκπαιδευτικές ασκήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορέσει να καταλάβει πως η συνεργασία του μαζί μας είναι σημαντική. 

2. Το παιχνίδι

Στη διαδικασία παιχνιδιού πρέπει να καλύψουμε τις ανάγκες του με τέτοιο τρόπο ώστε ο σκύλος να μην έχει την τάση να ψάξει για κάτι παραπάνω ώστε να καλύψει αυτήν την ανάγκη του. Θα πρέπει λοιπόν να κάνουμε ένα έντονο παιχνίδι, 2-3 φορές την ημέρα, έτσι ώστε να ξοδέψει την ενέργεια του και να εκφράσει μια πιο ήρεμη συμπεριφορά. 

3. Η επαφή μας

Θα πρέπει να γνωρίζει ο σκύλος πως υπάρχουν στιγμές που θα απολαμβάνει την παρέα μας, ακολουθώντας τους κανόνες της ομάδας μας και στιγμές που θα πρέπει να περάσει μόνος του χωρίς αλληλεπίδραση. Αυτό εκτός από την ισορροπία στη σχέση μας θα δώσει και τον απαραίτητο χρόνο και χώρο στο σκύλο μας για να μάθει να ηρεμεί. 

4. Σωστή καθοδήγηση

Με τις σωστές πληροφορίες και τη σωστή καθοδήγηση από έναν επαγγελματία θα καταφέρουμε να θέσουμε τα όρια που χρειάζεται ο σκύλος μας για να μπορέσει να είναι ευτυχισμένος και ισορροπημένος. Επίσης θα καταφέρουμε να μάθουμε το γιατί εμφανίζει συμπεριφορές που δεν μας αρέσουν, καθώς και τους τρόπους και τις τεχνικές για να αποφευχθούν ή να αντιμετωπιστούν μελλοντικά αυτές οι συμπεριφορές. 

Η σημασία της συμβίωσης στο σπίτι

Η εγκατάσταση ελέγχου και εμπιστοσύνης του σκύλου μας ξεκινούν από το σπίτι

Δεν θέλει ιδιαίτερες γνώσεις για να καταλάβει κάποιος πόσο σημαντικό είναι το να έχει τον έλεγχο του σκύλου του μέσα στο σπίτι. Αν στο χώρο μας, που περνάμε περισσότερες ώρες την ημέρα, συγκριτικά με τη βόλτα σε εξωτερικό περιβάλλον, δεν καταφέρνουμε να έχουμε το σκύλο μας ήρεμο και υπό έλεγχο, τότε τα πράγματα σίγουρα θα χειροτερέψουν στο εξωτερικό περιβάλλον όπου θα προσλαμβάνει ποικίλα και εντονότερα ερεθίσματα. Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες που ζουν με ένα σκύλο που εκφράζει προβληματικές συμπεριφορές, αγνοούν αυτές τις καταστάσεις μέσα στο σπίτι και προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα μόνο έξω από αυτό. 

Η εικόνα που έχει ο σκύλος μας για εμάς, καθορίζεται σε μεγάλο ποσοστό από αυτά που λαμβάνουν χώρα μέσα στο σπίτι. Άρα, αν δεν μπορούμε να τον πείσουμε πως είμαστε ικανοί αρχηγοί μέσα στο σπίτι μας, τότε έξω από αυτό δεν υπάρχει πιθανότητα να το καταφέρουμε. 

Τι μπορούμε λοιπόν να αποφύγουμε έτσι ώστε να υπάρχει μια μακροχρόνια ηρεμία στη σχέση μας;

1.    Να  σταματήσει να κοιμάται στο κρεβάτι μας. Αυτή η κατάσταση δίνει στο σκύλο μας την εντύπωση πως μπορεί να καταφέρει πολλά περισσότερα από αυτά που του επιτρέπουμε. Αν ο σκύλος μας θεωρεί δεδομένο πως θα κοιμηθεί στο κρεβάτι μας, τότε μάλλον είναι ένα προνόμιο που δεν κέρδισε αλλά κατέκτησε μόνος του. 
2.   Να μην παίρνει αυθαίρετες αποφάσεις σχετικά με το παιχνίδι. Αν παίζει ανεξέλεγκτα με ό,τι θέλει, τις ώρες που θέλει, πιέζοντας τους ανθρώπους να συμμετέχουν, τότε σίγουρα δεν σέβεται τις δικές μας ανάγκες. 
3.   Να μην τον ταΐζουμε τροφές πέραν της δικής του. Αν απαιτεί να φάει από το φαγητό μας και αγνοεί το γεύμα του, τότε σίγουρα δεν έχει καταλάβει πως υπάρχει κάποια διαφορά ρόλων ανάμεσά μας. 
4.   Να μην υποκύπτουμε όταν απαιτεί την προσοχή μας όλη την ώρα. Όταν λαμβάνει χώρα αυτή η συμπεριφορά το λάθος είναι δικό μας, καθώς αν ο σκύλος μας είχε αυτά που χρειάζεται στη ζωή του δεν θα μας ενοχλούσε χωρίς λόγο. Αυτή η ανταπόκρισή μας μπορεί να δώσει πολύ λάθος μηνύματα στο σκύλο μας. 

Ποιο είναι το μυστικό που χρειάζομαι για να μην έχω ένα “δύσκολο” σκύλο;

Μια λέξη με μεγάλη αξία: Εμπιστοσύνη. 

Η εμπιστοσύνη του σκύλου μας προς το πρόσωπό μας είναι το ήμισυ του παντός. Αν ο σκύλος μας δεν μας εμπιστεύεται δεν θα είναι και πρόθυμος να μας ακολουθήσει και να δεχθεί τις οδηγίες μας. Αν δεν μας εμπιστεύεται τότε δεν θα μπορεί να πιστέψει πως αυτό που του ζητάμε είναι και η λύση στο πρόβλημά του ή δεν θα μπορεί να νιώσει ασφάλεια κοντά μας και θα έχει πάντα την ανάγκη να βρει λύσεις μόνος του στα προβλήματα. 

Για να μας εμπιστευτεί ο σκύλος μας χρειάζεται γνώσεις, όρεξη και χρόνο ποιοτικής ενασχόλησης μαζί του. Όσο η σχέση μας βασίζεται στα απλά (συμβιώνουμε και κάνουμε και καμιά βόλτα), τόσο πιο δύσκολο θα είναι να πείσουμε το σκύλο μας ότι αξίζουμε τη θέση του αρχηγού. Πρέπει να εμπνέουμε το σκύλο μας και να του δείχνουμε το δρόμο κάθε φορά που νιώθει αμήχανα και είναι πιεσμένος, χωρίς όμως παράλληλα να σαμποτάρουμε την αυτοπεποίθησή του. Μέσα από την καθημερινή τριβή μας θα πρέπει να χτίσουμε μια σχέση που θα είναι πιο σημαντική από οτιδήποτε άλλο. Τα όρια που θα βάλουμε με το σκύλο μας, θα πρέπει να τα σεβόμαστε και να τα κατανούμε εκατέρωθεν. Η ουσία της εκπαίδευσης ενός σκύλου δεν είναι οι ασκήσεις αλλά η βαθειά επικοινωνία σε σημείο που θα αναπτυχθεί μια σχέση αξιολάτρευτη και αξιοζήλευτη.

Καταρρίπτοντας το μύθο του «δύσκολου σκύλου»

Ο χαρακτηρισμός του “δύσκολου σκύλου” θα δοθεί τις περισσότερες φορές από ανθρώπους που δεν έχουν γνώσεις ή δε θέλουν να ασχοληθούν με το σκύλο τους. Το ευχάριστο είναι πως αν το «δύσκολο κουτάβι» ξεκινήσει νωρίς μια σωστή διαδικασία εκπαίδευσης δε θα γίνει «δύσκολος σκύλος». Η αξία της σχέσης ενός ανθρώπου με το σκύλο του βασίζεται στην αμοιβαία κατανόηση και στη διαδικασία που θα ακολουθηθεί ώστε να μπορέσουν να μάθουν και να δεχθούν ο ένας τις ανάγκες του άλλου. Τελικά, το να ζεις με ένα σκύλο δεν είναι τόσο εύκολο όσο μπορεί να παρουσιάζεται αρκετές φορές στα Μ.Μ.Ε., καθώς η σχέση αυτή απαιτεί θυσίες και καθημερινή προσπάθεια, μια προσπάθεια με μια τεράστια ανταμοιβή! 

Balanced Dog Training Team