Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τον όρο κοινωνικοποίηση εκπαιδευτικά, θα πρέπει αρχικά να κατανοήσουμε την επαφή που θα έχει ή έχει αναπτύξει ο σκύλος μας με τον κόσμο των ανθρώπων (την κοινωνία) και ό,τι αυτός περιλαμβάνει. Η κοινωνικοποίηση στο φυσικό περιβάλλον του σκύλου και ο τρόπος που γίνεται είναι μια εντελώς διαφορετική διαδικασία την οποία και θα αναλύσουμε σε μελλοντικά άρθρα.
Η κοινωνικοποίηση στην εκπαίδευση σκύλων είναι η διαδικασία κατά την οποία ένας σκύλος γνωρίζει τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος του, με μεθόδους που του παρέχουν ασφάλεια, ηρεμία και άνεση. Ταυτόχρονα είναι η διαδικασία κατά την οποία ο σκύλος μαθαίνει ποιες αντιδράσεις και συμπεριφορές είναι αποδεκτές βάση του συνόλου των κανόνων της κοινωνίας στην οποία ζει. Ουσιαστικά στην προηγούμενη πρόταση γίνεται σαφές πως οφείλουμε να διδάξουμε στο σκύλος μας τρόπους συμπεριφοράς. Ο σκύλος μας θα πρέπει να μάθει να έχει ισορροπημένες αντιδράσεις: α) Όταν διαπιστώνουμε υπερβολική έκφραση χαράς, ειδικά σε μη ελεγχόμενο περιβάλλον, θα πρέπει να είμαστε καθοδηγητικοί. β) ) Όταν διαπιστώνουμε υπερβολική έκφραση άγχους (στρεσογώνα κατάσταση) που μπορεί να οδηγήσει σε επιθετική συμπεριφορά, θα πρέπει να είμαστε και πάλι καθοδηγητικοί για να δείξουμε ποια είναι η θεμιτή συμπεριφορά στο πλαίσιο.
Ερέθισμα του περιβάλλοντος μπορεί να χαρακτηριστεί οτιδήποτε γίνεται ή είναι εφικτό να γίνει αντιληπτό από τις αισθήσεις ενός σκύλου. Επομένως, η κοινωνικοποίηση εκτός από ότι στοχεύει στα πολύ ξεκάθαρα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, όπως ζώα, ανθρώπους και οχήματα, εφαρμόζεται σαν διαδικασία εκπαίδευσης και σε ερεθίσματα που δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά από εμάς, όπως ήχοι, μυρωδιές και καταστάσεις τις οποίες ένας σκύλος αντιλαμβάνεται και αντιδρά.
Η περίοδος κατά την οποία πρέπει να κοινωνικοποιηθεί ένας σκύλος είναι όταν βρίσκεται στην ηλικία των δύο έως έξι μηνών (κατά προσέγγιση). Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι όσο πιο νωρίς ξεκινήσουμε την έκθεση του σκύλου μας στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος τόσο περισσότερο χρόνο έχουμε για να κοινωνικοποιήσουμε σωστά το σκύλο μας. Φυσικά η κοινωνικοποίηση μπορεί να επιτευχθεί και μετά τον έκτο μήνα της ζωής του σκύλου, όμως η διαδικασία γίνεται αρκετά πιο δύσκολη. Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό ότι ο χρόνος που έχουμε στη διάθεση μας για να εξοικειώσουμε ένα νεαρό σκυλάκι στον κόσμο των ανθρώπων είναι περιορισμένος.
Η διαδικασία της κοινωνικοποίησης θα βασιστεί σε καταστάσεις συνήθειας (επαληθευμένες ενέργειες σε πλαίσιο με ίδια χαρακτηριστικά και ερεθίσματα), και θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι όσο πιο συχνά βιώνει ο σκύλος μας μια κατάσταση με ήρεμο τρόπο και συγκεκριμένη καθοδήγηση από εμάς, τόσο πιο σύντομα θα καταφέρει να είναι απόλυτα άνετος και ήρεμος μπροστά σε αυτή την συνθήκη.
Κατά τη διάρκεια των μηνών που πρέπει να πραγματοποιήσουμε τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης, ο κτηνίατρος θα μας συμβουλέψει να μην βγάζουμε το σκύλο μας καθόλου από το σπίτι μέχρι να ολοκληρώσει τον κύκλο εμβολίων του. Εδώ λοιπόν προκύπτει ένας διχασμός απόψεων σχετικά με το πότε και με το αν θα πρέπει ο σκύλος μας να βγαίνει έξω νωρίτερα από την ολοκλήρωση των εμβολιασμών του. Στη μια περίπτωση προστατεύουμε την σωματική υγεία του σκύλου μας και στην άλλη την ψυχική του υγεία και ισορροπία. Είναι και τα δυο εξίσου σημαντικά και ο κάθε ιδιοκτήτης θα πρέπει να πάρει αποφάσεις μόνος του συνυπολογίζοντας το ρίσκο της κάθε περίπτωσης.
Σε κάποιες φυλές σκύλων υπάρχει η γενετική προδιάθεση που κάνει την κοινωνικοποίηση και την προσαρμογή τους στο πλαίσιο – περιβάλλον ευκολότερη σε σχέση με άλλες. Για παράδειγμα τα φιλικότατα Labrador Retrievers έχουν μια έμφυτη τάση – χαρακτηριστικό να αγαπάνε τα πάντα. Ενώ ένα σκυλάκι που προέρχεται από μαστιφοειδείς φυλές όπως οι ποιμενικοί, θα είναι λίγο δυσκολότερο να καταλάβει και να νιώσει πως οι άνθρωποι και οι άλλοι σκύλοι δεν αποτελούν πρόβλημα για εμάς. Και στις δυο περιπτώσεις όμως η κοινωνικοποίηση είναι σημαντική και απαραίτητη. Για παράδειγμα, στο φιλικό Labrador θα πρέπει να διδάξουμε πως είναι αναγκαίο να συγκρατεί τη χαρά του και να μην πηδάει σε όποιον άνθρωπο συναντήσει, και στο ποιμενικό ότι δεν χρειάζεται να αγχώνεται όταν κάποιος άνθρωπος το πλησιάζει.
Η βασική μέθοδος κοινωνικοποίησης που θα χρησιμοποιήσουμε, είναι η διαδικασία κατά την οποία ο σκύλος μας θα εκτεθεί σε ένα περιβάλλον με στρες, κίνηση, ζώα, θόρυβο κ.α. με ελεγχόμενο και ασφαλή πάντα τρόπο. Παράλληλα για να απευαισθητοποιηθεί από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, θα του ζητηθεί να ασχοληθεί με τον κηδεμόνα του μέσω ασκήσεων και παιχνιδιών.
Θα πρέπει να ξεκινήσουμε με ένα ερέθισμα τη φορά και σιγά σιγά θα αρχίσουμε να εισάγουμε περισσότερο στρεσογόνα ερεθίσματα στο περιβάλλον του σκύλου. Είναι πολύ σημαντικό να είμαστε σε θέση να ελέγξουμε το περιβάλλον που δουλεύουμε και να μην επιτρέψουμε σε τίποτα και σε κανέναν, που δεν ανήκει στο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας, να αγχώσει το σκυλάκι μας.
Ο χρόνος της έκθεσης στα ερεθίσματα θα πρέπει στην αρχή να είναι μικρός, καθώς ο σκύλος μας τις πρώτες φορές θα κουραστεί εύκολα και θα χάσει σε σύντομο χρονικό διάστημα το ενδιαφέρον του για τις ασκήσεις και το παιχνίδι. Συνεπώς, εάν παραμείνουμε σε εξωτερικό χώρο, θα αρχίσει να ασχολείται με καταστάσεις και ερεθίσματα που ενδεχομένως να μην εξυπηρετούν τους σκοπούς της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αυτό που θα πρέπει όμως να γίνεται σταδιακά είναι η αύξηση της ποσότητα και της ένταση των ερεθισμάτων καθώς και ο χρόνος έκθεσης του σκύλου μας σε αυτά.
Η διαδικασία της κοινωνικοποίηση του σκύλου μας δεν περιορίζεται μόνο στα ερεθίσματα των εξωτερικών χώρων. Η κοινωνικοποίηση πρέπει να πραγματοποιηθεί και μέσα στο σπίτι με καλεσμένους ή/και με ένα σκύλο κάποιου φιλικού μας προσώπου. Πρέπει επίσης η ίδια διαδικασία να πραγματοποιηθεί στο περιβάλλον- χώρο του γιατρού, του groomer κ.α. Αυτό που θα πρέπει να προσέξουμε είναι ότι όπως στους εξωτερικούς χώρους, έτσι και στις εσωτερικούς χώρους κοινωνικοποίησης θα πρέπει να έχουμε τον έλεγχο του σκύλου μας και να κρατάμε ακατάπαυστα το ενδιαφέρον του σε εμάς μέσω των ασκήσεων.
Ο όρος κοινωνικοποίηση μας απασχολεί τόσο πολύ, που όλοι μας με κάποιον τρόπο μπήκαμε στη διαδικασία να αναζητήσουμε πληροφορίες σχετικά με αυτόν. Δυστυχώς κάποιες φορές και για κακή τύχη πολλών από εμάς εμπιστευθήκαμε λάθος πληροφορίες και οδηγηθήκαμε σε αποτελέσματα που ήταν ανεπιθύμητα.
1. Κάνουν μεγάλες βόλτες:
Ο σκύλος στις υπερβολικά μεγάλες βόλτες κουράζεται με αποτέλεσμα να αρχίζει να στρεσάρεται και να εκνευρίζεται.
2. Επιτρέπουν σε άλλους ανθρώπους να ασχολούνται με το κουτάβι τους:
Με αυτό τον τρόπο ο σκύλος σταδιακά αποκτά περισσότερο ενδιαφέρον για τους ξένους, αρχίζει να θεωρεί πως κάθε άνθρωπος είναι φιλικός και πρόθυμος να παίξει μαζί του. Επίσης είναι πιθανόν κάποιοι σκύλο στην επαφή τους με άλλους ανθρώπους μπορεί να αγχώνονται και να μην το δείχνουν λόγω του νεαρού της ηλικίας τους.
3. Επιτρέπουν και επιδιώκουν ανεξέλεγκτη επαφή με άλλα σκυλιά:
Τις περισσότερες φορές αυτού του είδους η επαφή είναι τραυματική για την ψυχολογία ενός κουταβιού. Αυτό που θα πρέπει να κάνουμε είναι να επιτρέπουμε επαφές μόνο με σκυλάκια ίδιας ηλικίας και ίδιας μάζας με το δικό μας.
4. Έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από το κουτάβι από πολύ νωρίς:
Το κουτάβι τώρα ξεκινάει να γνωρίζει τον κόσμο, είναι αδύνατον να μπορέσει να αγνοήσει τα πάντα και να έχει τη συμπεριφορά που θέλουμε εξαρχής.
5. Αδιαφορούν για συμπεριφορές που στο μέλλον θα είναι ενοχλητικές:
Για παράδειγμα, μην επιτρέπετε στο σκυλάκι σας να χαιρετάει όλη τη γειτονιά αν δεν θέλετε να καθιερωθεί αυτή η συμπεριφορά για όλη του τη ζωή.
Κλείνοντας, πιστεύουμε πως η κοινωνικοποίηση είναι ίσως η σημαντικότερη διαδικασία στην εκπαίδευση ενός σκύλου, καθώς μέσα σε αυτό το διάστημα θα μάθει πως να αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον του. Να θυμάστε να κρατάτε πάντα μικρά χρονικά διαστήματα εκπαίδευσης και να εκθέτετε τα κουτάβια σας σε όσο το δυνατόν περισσότερα ερεθίσματα κρατώντας την ηρεμία του στα επιθυμητά επίπεδα.
Θέλετε tips για την εκπαίδευση του σκύλου σας;
